24 ต.ค. 2557

ยิ้มแย้มแจ่มใส | นักเรียน


_ช่วงเช้าตรู่ที่สดใส อากาศกับแสงแดดอ่อนๆ ส่งแสงระยิบระยับเต็มไปทั่วบริเวณ แสงแผ่ซานผ่านช่องเล็กช่องน้อยของพื้นที่ว่างระหว่างต้นไม้ใหญ่กับต้นไม้เล็กสลับกันไปมา แดดอ่อนๆ สาดแสงมาตรงหน้าของผมในช่วงเวลาที่เด็กๆ กำลังจะเดินทางมาถึงเรียน สายลมเย็นฉ่ำพัดรวงข้าวสีทองโอนเอนอ่อนไหว ผมเฝ้ามองจากขอบหน้าต่างทางด้านทิศตะวันตกของบ้านเรือนไทยมัธยมศึกษาปีที่ 1 มองลงไปคล้ายกับระรอกคลื่นที่ม้วนตัวเข้าหาฝั่ง มันจะพัดใบ และรวงข้าวโบกสะบัดระริกระรี้อยู่ตลอดเวลา ดั่งหนุ่มสาวได้ดื่มด่ำแห่งไอรัก เสียงแรกของเด็กๆ ที่มาถึงห้องเรียน “สวัสดีค่ะคุณครูป้อม” นี้เป็นประโยคแรกของทุกวันที่ผมได้ยินมาโดยตลอดจวบจนจะครบ 1 ภาคเรียนแล้วเห็นจะได้
_นี้ก็เป็นอีกวันแล้วชินะ ที่ผมเห็นเด็กๆ มาถึงโรงเรียนฯ ตั้งแต่ยามเช้าตรู่ ผมเฝ้าสังเกตเห็นอากัปกริยาของเด็กๆ แต่ละคนต่างสดใสซื่อๆ ผมมองลึกลงในแววตาที่เปล่งประกายแห่งการเรียนรู้ของพวกเด็กๆ มันทำให้ผมนึกวัยนั้นที่ผมก็เคยข้ามผ่านห้วงเวลาอันแสนมีความสุข สนุกและเรียบง่ายอย่างเช่นพวกเขาเหล่านั้น การเรียนรู้ในวัยเด็กเช่นนี้ พวกเขาไม่ต้องคิดถึงภาระหน้าที่ต่างๆ อย่างที่ผู้ใหญ่อย่างพวกเราต้องแบกอุ้มภาระเอาไว้ ไม่ต้องมาห่วงกับหน้าที่การงานต่างๆ ที่จะเข้ามาท้าทายทดสอบจิตใจว่าเรายังเข้มแข็งพอที่จะเผชิญหน้ากับปัญหาต่างที่โหมกระหน่ำเข้ามาหาเราทุกวี่วันอยู่หรือเปล่า งานอันแสนยากและลำบากที่สุดสำหรับพวกเขาที่เห็นจะมีก็คือการเรียนรู้ตามชั่วโมงที่สอนของครูแต่ละคนที่กำหนดเอาไว้ตั้งแต่ก่อนเปิดเรียน ป่านดังว่าตารางเรียนนี้คือการกำหนดสิ่งต่างๆ ที่ทุกคนต้องก้าวข้ามผ่านมันให้ได้ในทุกๆ วัน พวกเขาไม่ต้องมาเตรียมการสอน ไม่ต้องวางแผนเขียนแผนการสอนล่วงหน้า ไม่ต้องคิดเตรียมสื่อหรือกิจกรรมการสอน หรืออะไรต่างๆ สัพเพเหระที่ทำอย่างที่คุณครูทำรอพวกเขาเอาไว้ในแต่ละวัน

:: : :::

สิ่งหนึ่งที่พวกเขามีก็คือ ความสดใส ความใคร่เรียนรู้ในสิ่งต่างๆ สิ่งใหม่ที่เข้ามาท้าทายพวกเขา เด็กหลายคนกระหายที่จะอยากเรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตัวของพวกเขา ความสดใหม่ของเนื้อหาการสอนในแต่ละเรื่องที่ครูเตรียมที่จะมาสอนศิษย์ก็เป็นสิ่งที่ท้าทายครูเช่นเดียวกัน ครูผู้ที่คิดค้นนวัตกรรมการสอนที่แปลกๆ ใหม่มาถ่ายทอดกับเด็กๆ ให้เหมาะสมแก่การเรียนรู้สำหรับพวกเขาในชั่วโมงนั้น เด็กๆ จะกระหายที่จะค้นหาคำตอบ และอยากจะมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่ครูเตรียมมาสอนเป็นอย่างดี

_ที่ผมกล่าวเอาไว้ในช่วงต้นเป็นการเรียนรู้ในเรื่องที่ใกล้ตัวของพวกเขา เด็กๆ เรียนรู้เกี่ยวกับการปลูกข้าวสินเหล็ก 4 เมล็ด ให้ได้ 2000 เมล็ด ปลูกในพื้นที่จำกัด การทำงานวิจัยปลูกข้าวมีความสนุกและท้าทายทุกๆ สัปดาห์เป็นPBL ระยะยาวเรียนรู้ 20 สัปดาห์
เคยมีผู้ปกครองท่านหนึ่งเข้ามาถามผมว่า “ใครเป็นคนเสนอความคิดในการปลูกเพาะเมล็ดพันธุ์ข้าวให้ได้ผลผลิตในปริมาณที่มากและมีผลต่างจากต้นทุนมากที่สุดนี้ค่ะคุณครู?” หลังจากสินเสียงคำถามลงแววตาของผู้ปกครองท่านนั้นจดๆ จองๆ มองผมเหมือนจะรอให้คำตอบหลุดออกมาทันทีทันใดในเวลานั้น ท่านยังพูดเสริมต่ออีกว่า “คุณแม่เคยเห็นทฤษฏีหนึ่งในอเมริกา เป็นงานวิจัยคล้ายๆ กับโจทย์นี้ แต่มันเป็นการเรียนรู้ในระดับการเรียนปริญญาเอกเลยเชียวนะ คุณแม่ชื่นชมคนคิดโจทย์นี้ให้เด็กๆ จังเลยค่ะ” พอสิ้นเสียงคำถามและการสนทนาในครั้งเหมือนท่านอยากจะเข้ามาชื่นชม และสนใจในงานวิจัยชิ้นนี้ของเด็กๆ เป็นอย่างมาก ผมตอบคำถามไป “ครูใหญ่..ฝากโจทย์ให้ครูมัธยมมาใช้สอนPBL ให้เด็ก ม.1 ภาคเรียนนี้ครับ” เหมือนคำตอบนี้จะโดนใจสำหรับผู้ปกครองท่านนี้ ผมสังเกตเห็นรอยยิ้มที่เปี่ยมปีติ แววตาแห่งความรื่นรมย์ยินดีในการเรียนรู้ของเด็กกลุ่มนี้


รวงข้าวสีทองแลเหลืองอร่ามเต็มท่อที่ใช้ปลูกข้าวของเด็กๆ ยืนชูคอรอรวงคอยเคียวโอนเอนอ่อนไหวไปมา เมื่อต้องสายลมในทุกๆ วัน

6 ต.ค. 2557

ประชันหมากกระดาน | มัธยม

“เวลาผ่านไปเนินนานเท่าไรแล้วที่เด็กๆ ไม่ได้ประชันหมากระดาน” แวบหนึ่งของห้วงความคิดของผมในวันที่สายลมพัดวี้ดว้าดไปมาอย่างรุนแรง สังเกตได้จากกิ่งไม้ไหวเอนไปมา เศษใบไม้แห่งและกิ่งไม้แห้งร่วงหล่นลงมากลาดเกลื่อนตลอดทางเดินกำกับสติของโรงเรียนนอกกะลา
_ช่วงเที่ยงเวลาที่เด็กๆ ทุกคนจะมารับประทานอาหารกลางวันร่วมกันที่ใต้ถุนบ้านเรือนไทย ม.2 ผมประกาศรับสมัครประชันความสามารถหมากกระดาน “ใครที่ลงชื่อกับครูประจำชั้นแล้ว หลังทานข้าวเที่ยงให้ทุกคนไปใต้ถุนบ้านเรือนไทย ม.1 เพื่อที่จะจับสลากแบ่งสายประชันหมากกระดานกันนะครับ” พอสิ้นเสียงคำประกาดของครูท่ามกลางความเงียบกริบตั้งใจฟังของเด็กๆ คนที่ลงชื่อต่างทานข้าวไปด้วยและคิดไว้ลึกๆ ว่าเราจะจับสลากพบกับใครในเวลาอีกไม่นานที่กำลังคืบคานเข้ามาถึง

_เมื่อผลการจับสลากแบ่งสายประชันหมากกระดานเขียนขึ้นบนกระดานปรากฏคู่ประกบ เด็กๆ นักเรียนหญิงก็เริ่มแข่งขันก่อนเลย แล้วครูค่อยจับสลากแบ่งสายเด็กๆ นักเรียนชาย พอจับสลากแบ่งคู่ได้เพียงครึ่งเดียว เด็กๆ นักเรียนชายกลุ่มหนึ่งทำทะเล่อทะล่าเดินวนเวียนไปเชียร์นักเรียนหญิงที่กำลังทำการประชันอยู่ ปานว่าเขาเหล่านั้นเป็นยอดฝีมือที่มองเกมการเล่นหมากกระดานอย่างทะลุปรุโปร่ง จนทำให้นักเรียนชายอีกหลายๆ คนต้องรอกัน เพื่อจะมาดูคู่ประชันของตัวเองและรับฟังแนวปฏิบัติก่อนการประชันจะเริ่มขึ้นในเวลาอีกไม่กี่อึดใจ ผมเฝ้ามองท่าทีของเด็กๆ หลายคนแผ่ซ่านความกระหายที่พวกเขาอยากจะประลองฝีมือกับคู่ประชันที่เห็นรายชื่อ เหมือนดังวัวกระทิงที่ประจันหน้ากัน อยากแสดงให้เห็นถึงฝีมือที่เคยฝึกปรือมาก่อนที่จะถึงวันประชันร่วมแรมเดือน

::: :: ::::

ความรื่นรมย์ในห้วงเวลาที่เด็กๆ ได้นั่งอยู่ต่อหน้าคู่ประชัน การเดินผิด เดินถูก ทุกกระบวนการที่เขาเจอปัญหามันได้ฝึกฝนให้ผู้ร่วมประชันได้ใช้ทักษะต่างๆ Multi Skill มาแก้ปัญหา การคิดวิเคราะห์ การวางแผน

_การเรียนรู้ที่แสนง่ายดายของนักเรียนและสอดแทรกความสนุกสนานจากการที่เขาและเพื่อนๆ เป็นคนออกแบบรูปแบบการเล่น ตกลงกติกากันเองโดยที่ทั้งสองคนยอมรับและคิดว่าได้รับยุติธรรมสำหรับการประชันครั้งนี้ การประชันแต่ละคู้จะเป็นผู้กำหนดขึ้นมาว่าจะแข่งกัน นัดเดียว หรือ 2 ใน 3 ก็ได้

การประชันยังคงดำเนินไปเช่นทุกวันในตอนเที่ยงหลังทานข้าวเสร็จ และทุกคนต่างพอใจในผลที่ออกมา

_หลังสิ้นสุดกิจกรรมการประชันหมากกระดาน ผมเห็นความปีติที่ส่งมอบมาจากแววตาคู่หนึ่งที่ส่งสารจากนัยน์ตาที่บ่งบอกถึงความสุข ที่เปล่งประกายความใสของเด็กน้อยในวัยมัธยมต้นได้อย่างประหลาดใจ มองให้เห็นความลุ่มลึกจากครูผู้เฝ้าสังเกตความเปลี่ยนแปลง ความงอกงามที่ศิษย์สะท้อนมาให้เห็นด้วยกิจกรรมการคิดนี้


สายลมในช่วงเย็นพัดใบไม้แห้งร่วงพรูตามรายทาง ร่วงลงมาทับถมอิฐตัวหนอนเป็นชั้นหนาเรียบทางเดินหน้าบ้านเรือนไทยมัธยม